آشنایی با سامانه پدافندی S-200 و تاریخچه حضور آن در ایران

سامانه ی دفاع هوایی  S-200یک سیستم موشکی سام (Surface-to-air missile) است که ناتو آن را تحت عنوان  سام-5 یا گامون نام گذاری کرده ‌است.

 این سامانه یک سیستم موشکی زمین به هوای با برد بسیار بلند و ارتفاع متوسط به بالا است که در دهه ۱۹۶۰ میلادی برای دفاع و حفاظت از مناطق سرزمینی وسیع کشور اتحاد جماهیر شوروی  از حملات بمب افکن‌ها و سایر هواپیماهای استراتژیک  ایالات متحده آمریکا طراحی شد.

هر گردان عملیاتی این سامانه از ۶ واحد (ریل) پرتاب‌گر (لانچر) منفرد با موشک‌هایی به طول ۱۰٫۷۲ متر و رادار کنترل آتش (k1) تشکیل شده‌است که توانایی ارتباط (لینک شدن) با سایر رادارهای برد بلند را دارا می‌باشد.

اولین هنگ عملیاتی این سامانه در اواخر سال ۱۹۶۶ متشکل از ۱۸ سایت و ۳۴۲ لانچر تشکیل شد. در سال ۱۹۶۶، سامانه اس-۲۰۰ به منظور جایگزین شدن پروژه شکست خورده موشک‌های بالستیک دال آرزد-۲۵/۵وی۱۱ به طور رسمی به خدمت پذیرفته شد. دال عنوانی بود که توسط ناتو به سامانه  گریفون قبل از لغو آن اختصاص داده شده بود. در سال ۱۹۶۸ تعداد ۴۰ سایت و در سال ۱۹۶۹ تعداد ۶۰ سایت از این سامانه وجود داشتند. رشد تعداد اس-۲۰۰ به تدریج در دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ میلادی ادامه پیدا کرد و در سال ۱۹۸۵ تعداد آن به اوج خود رسید، تا این سال ۱۳۰ سایت و ۱۹۵۰ لانچر از این سامانه ساخته شده و در حال خدمت بودند.

ورود S-200   به جمهوری اسلامی ایران

تا پیش از ورود سامانه بسیار دوربرد اس-200 به کشور، پدافند هوایی موشکی ایران از دو موشک MIM-23 هاوک با برد 40 کیلومتر و HQ-2 با برد 34 کیلومتر در رده میانبرد بهره می‌برد که به عنوان دوربردترین سلاح‌های پدافند هوایی کشور نیز محسوب می‌شدند.

هر چند سامانه‌ هاوک به تعداد مناسبی در نیروی هوایی ارتش وجود داشت اما به هر حال جبران برد محدود آن را نکرده و پدافند کشور در دهه 1370 با ورود و عملیاتی کردن تعدادی سامانه اس-200 به یکباره صاحب یکی از دوربردترین موشک‌های پدافند هوایی جهان شد .

مشخصات سیستم پدافند موشکی S-200

نوع: سام / سطح به هوا

کشور سازنده: شوروی

سال ورود به خدمت: 1967 تا به حال

شرکت سازنده: Almaz/Antei Concern of Air Defenc / Petr Grushin design bureau

نمونه ها: S-200, S-200V (S-200VE), S-200D (S-200DE), S-200A

وزن: 7.1 تن

طول: 10.8 متر

کلاهک: متلاشی شونده با قدرت انفجاری بالا به وزن 217 کیلوگرم

برد عملیاتی: 300 کیلومتر

سقف پروازی: 40 کیلومتر

سرعت:  4 ماخ